Os pélets de plástico, procedan de material bruto orixinal ou de fontes recicladas, constitúen os compoñentes primarios dos produtos de plástico. Fabrícanse en terra e despois transpórtanse por todo o planeta en contedores de ata 26 toneladas para fabricar os plásticos. “Por desgraza coñecemos de primeira man que os contedoras se poden caer ao mar”, declara Cecilia do Castillo, portavoz de Ecoloxistas en Acción.
En 2022 perdéronse 661 contedores. Del Castillo indicou que, unha vez no mar, “os sacos rompen e a información que vén escrita neles non especifica o seu nivel de toxicidade, nin para a saúde humana nin para o medio ambiente”. A pesar da denuncia interposta por Ecoloxistas en Acción no xulgado de Noia contra a navieira propietaria do portacontedores, descoñécese se as empresas responsables da vertedura poderán pagar os danos irremediables que ocasionaron ao ecosistema mariño e a súa biodiversidade das costas de Galicia.
A contaminación por pélets que tinguía de branco as costas galegas ao comezar o ano é só a punta do iceberg dun problema crónico, non só asociado ao transporte marítimo e os ríos. O goteo de microplásticos é constante ao longo de toda a cadea de subministración: van perdéndose durante os procesos de produción, de carga e descarga, almacenamento e transporte, por falta de procedementos e estruturas adecuadas para o seu confinamento. Vanse derramando e acumulando nos ríos próximos para acabar no mar.
Un informe técnico do Ministerio de Agricultura e Pesca, Alimentación e Medio Ambiente estima que se poden estar vertiendo ao mar unhas 5.710 toneladas de pélets, que equivale a 285.500 millóns de gránulos, ao ano en España. En Tarragona a praia da Pineda é unha das principais zonas de acumulación debido á súa proximidade co maior centro petroquímico do sur de Europa, onde se concentran varias decenas de empresas do sector da fabricación e transformación de plásticos.
Ana Freiría, de Ecoloxistas en Acción Galiza, manifestou: "Nas nosas limpezas de praias, as voluntarias recollían ao redor dun quilo de pélets nunha mañá. Imaxinade o custo e tempo necesario para limpar unha tonelada. E cada pélet conta".
Agora, no Parlamento Europeo discútese a proposta de Regulamento da Comisión Europea sobre a prevención das perdas de pélets. Ecoloxistas en Acción espera que, tras o desastre do ocorrido en Galicia, o regulamento teña a máxima ambición e esixa polo menos que se inclúen medidas de prevención e responsabilidade para o transporte marítimo de pélets para evitar que sigan ocorrendo perdas desde buques.
Tamén é clave eliminar as exencións de todas as medidas de prevención, confinamento e auditorías a todas as empresas da industria do plástico, aínda que sexan PEMES (xa que manipulan toneladas de pélets ao ano) para acabar coa contaminación constante desde terra, facilmente evitable. Ademais, é necesario asegurar que se instalen estruturas adecuadas para evitar perdas como recintos nas zonas de manexo de pélets e embalaxe de calidade para pellets capaz de resistir impactos ou caídas. Así como a identificación obrigatoria e clara do seu contido, especificando a toxicidade para a saúde humana e para o medio ambiente dos gránulos.
Está comprobado que estes microplásticos presentan distintos riscos para os ecosistemas mariños e terrestres. O máis evidente é que sexan inxeridos pola fauna e pasen á cadea trófica, con impactos sobre os seus organismos; pero ademais, os pélets mostran unha tendencia para acumular substancias tóxicas e poden facilitar o transporte e dispersión de patógenos polos ecosistemas mariños e costeiros.
Cecilia do Castillo, área mariña de Ecoloxistas en Acción:”Tras o episodio vivido nas costas galegas, é o momento de que a clase política demostre que lles preocupa o mar, a súa biodiversidade e o futuro do sector pesqueiro. Os impactos sobre os ecosistemas destes microplásticos non están contabilizados e a limpeza e restauración parcial non pode seguir recaendo sobre a cidadanía e os medios públicos, como ocorreu en Galicia. As empresas teñen que pagar o que contaminan, pero, sobre todo, teñen que deixar de contaminar. Por iso é fundamental instaurar medidas estritas de prevención en toda a cadea de subministración”.
